Sabri Ülker, görevi şu sözlerle devrediyordu: “Murat; yerinden kalk, buraya otur!..”

1944’ten 2000’e kadar tam 56 yıl Ülker şirketini fiilen yöneten Sabri Ülker, hem yaşı hem de sağlık sorunları nedeniyle görevini devretmeye hazırlanıyordu. Devir, Ülker’in ünlü icra kurulu toplantılarından birinde gerçekleşecekti. Yeni Başkan Murat Ülker’di...

1988-1996 yılları arasında Sabri Ülker’in danışmanlığını yapan Dr. Mustafa Özel, görev döneminde, hem Ülker’in hem de iştiraki olan şirketlerin yönetim toplantılarını izleyerek, gözlemlerini “Ülker Modeli Toplantı” başlığıyla kaleme almış.

Yazar ve akademisyen Dr. Özel, “Ülker Modeli Toplantı”ları anlatırken, şirketlerin de bir yönüyle çocuk olduğunu ifade ediyor ve “Onun da kazanç dilini öğrenmesi gerekir” diyor.

Dr. Özel, şirketleri de konuşma alışkanlıklarına göre üç gruba ayırıyor: Ketum, geveze ve arif şirketler...

Özel’in şirketleri büyüteç altına alan yazısı şöyle devam ediyor:

Her şirket bir yönüyle çocuktur. Onun da “kazanç” dilini öğrenmesi gerekir. Kazancın anahtarı, şirketiçi iletişimdir. Kendisiyle konuşamayan, başkasıyla konuşamaz.

Şirketleri konuşma alışkanlıklarına göre üç gruba ayırmamızın doğru olacağını düşünüyorum: Ketum, geveze ve arif şirketler.

Ketum, yani ağzı sıkı şirketlerde sadece patron konuşur, başka herkes susar ve onaylar. Geveze şirketler Salı Pazarı gibidir; her kafadan bir ses çıkar. Organizasyon yön bilincini ve kumanda birliğini kaybeder.

Arif şirketler ise, arif insanlar gibidir: Nerede, ne zaman, nasıl konuşacaklarını bilirler.

Şirketler birer koalisyondur. Koalisyonun ortakları (daha doğrusu, yarardaşları) kimlerdir? Hissedarlar, yönetici ve çalışanlar, müşteriler, tedarikçiler ve toplum. İlk üçüne odaklanırsak, bir şirkette hissedarların, yöneticiler ve çalışanlar ile müşterilerin nasıl, nerede, ne zaman konuşacaklarının çok ciddi bir mesele olarak karşımıza çıktığını görürüz.

Her zaman ve her yerde konuşma hakkı olan ve zaten fiilen konuşmakta olan tek koalisyon ortağı, müşteridir. Çalışanların gerçek patronu odur. Maaşımızı muhasebeciden değil, müşteriden alırız!⁵⁵

Orhan Özokur: “Çarşamba toplantıları, akademi gibiydi”

Ülker Modeli Toplantılar’ın en tipik örneği, Ülker’deki “Çarşamba toplantıları” adı verilen imalat toplantısıydı.

Kurum içi bir toplantı olan Çarşamba Toplantıları, çok sıkı bir disiplin içinde yürütülür, bu arada fotoğraf çekilmesine dahi izin verilmezdi. Söz konusu toplantıları, uzun yıllar Sabri Ülker, başkan masasına oturarak yönetecekti.

Ülker’de kardeşlerin ortaklığı sona erince, hem Murat Ülker’e, hem de Orhan Özokur’a “genel müdür”lük sıfatları verilmişti.

Çarşamba toplantılarında, sadece Ülker şirketi ve “Ülker” markalı ürünlerin imalat ve satışıyla ilgili iştiraklerinin faaliyetleri görüşülürdü.

Ülker Şirketler Topluluğu, 13 Kasım 1989 tarihinde kurulan “Yıldız Holding”in çatısı altında toplandı. Sabri Ülker, görevden ayrılıncaya kadar bu holdingin başkanlığını üstlenecekti.

İcra Kurulu ise, Yıldız Holding ve iştiraklerinin tepe organıydı. 2000 Nisan ayında kurulan İcra Kurulunun başında Murat Ülker bulunuyor, Orhan Özokur da Başkan Yardımcılığı görevini yürütüyordu.

Orhan Özokur, çarşamba toplantılarını “akademi”ye benzetiyor, Ali Ülker de, “çok disiplinliydi” tanımlaması yapıyor.

Şimdi, nostaljik bir seyahate çıkıp, Ülker’in Topkapı’daki tesislerine gidelim ve Sabri Ülker’in başkanlığında yürütülen bu müzakereleri, Orhan Özokur’dan başlayarak, sırasıyla dönemin tanıkları Necdet Buzbaş, Ali Ülker ve Murat Ülker’den dinleyelim:

Topkapı’da, her hafta çarşamba günleri müdürler toplantısı yapılırdı. Toplantı günü mümkün mertebe mazeret ileri sürülmez, toplantıya katılacak tüm görevliler Sabri Bey’in huzurunda hazır bulunurlardı.

Çarşamba toplantılarının havası, ev hayatımıza da yansırdı. Aile fertlerimiz, o gün için bizden özel talepte bulunmadıkları gibi, toplantının verimli ve başarılı geçmesi için bizlere moral destek de verirlerdi.

Ülker Şirketler Topluluğu, 13 Kasım 1989 tarihinde kurulan Yıldız Holding’in çatısı altında yeniden yapılandı. Holding başkanlığını önce Sabri Ülker yürüttü, daha sonra görevi oğlu Murat Ülker’e devretti. Fotoğrafta, Yıldız Holding’in Çamlıca’daki merkez binası görülüyor

Çarşamba Toplantıları, Sabri Bey’in başkanlığında açılır, toplantıya katılan tüm görevliler, faaliyetlerini anlatır, bir sonraki dönemde yapacakları hizmetler için hazırladıkları projelerini sunarlardı. Toplantının amacı, akılcı yöntemlerle huzur ve mutluluk içerisinde üretimi ve pazarlamayı artırma amacını taşırdı.

Sabri Bey, demokrat bir yöneticiydi. Toplantıya katılan tüm görevlilere fazlasıyla söz hakkı verir, kararların ortaklaşa karşılıklı rıza ve akıl düzeninde alınmasını sağlardı.

Şüphesiz, bu toplantıların son konuşmacısı ve yol göstericisi, yine Sabri Bey olurdu. Karar alınmadan önce, herkes Sabri Bey’i can kulağıyla dinler, onun gösterdiği istikamette alınacak kararların, şirketi başarıya götüreceğine inanırdı. Sabri Bey, konuşmasında, hem toplantıdan edindiği izlenimleri, hem de kişisel birikimlerini kaynaştırır ve bir senteze ulaşırdı. Bu sentez, Ülker Grubu’nun bir bakıma kısa ve uzun vadede yol haritası olurdu.

Ülker Grubu’nda Sabri Bey’in kurumsallaştırdığı kurallar, kendisinden sonra gelen yöneticiler tarafından da benimsendi ve aynen uygulandı. Sabri Bey’den sonra, Çarşamba Toplantıları bir süre benim başkanlığımda yürütüldü, ardından da Ali Ülker nöbeti devralarak, aynı yol haritasını izledi. Dolayısıyla, bugün ulaştığımız sonuç elde edildi.

Ülker Grubu’nun Müdürler Toplantısı, iş idaresi bakımından çok büyük önem arz eder. Çünkü, Sabri Bey’in yerleştirdiği yöntemle gerçekleşen bu toplantılarda modern iş idaresinin bütün gerekleri yerine getirilir. Sadece üretim ve pazarlama konuşulmaz, insan unsuruna da çok büyük önem verilir. Bu nedenle Sabri Bey, işyerinde “Önce insan” politikasını izlemiş, insandan verim elde edebilmek için onun mutlu ve umutlu olacağı ortamı oluşturmuştur.

Necdet Buzbaş: “Toplantı, mazeret tanımazdı”

Ülker fabrikalarının yönetiminde, “Çarşamba Toplantıları” çok önemliydi. O gün, imalat toplantısı yapılırdı. Toplantıya, Sabri Bey başkanlık eder, fabrika müdürlerinin yanı sıra, satış müdürü, teknik müdür, imalat müdürü ve satın alma müdürü de katılırdı.

Çarşamba Toplantıları’nda Sabri Bey, müşteri şikâyetlerine öncelik verirdi. Müşterilerden mektup, telefon ve faksla gelen şikâyetler, masaya konulur, tek tek incelenir ve şikâyet sahiplerine cevap mektupları hazırlanırdı.

Sabri Bey’in müşteri hassasiyetine hayrandım. Hiç unutmuyorum, bana Mersin’den bir şikâyet mektubu geldi. Şikâyeti, Sabri Bey’e intikal ettirdim. Sabri Bey, ertesi gün otobüse binerek, Mersin’e gitti, müşteriyle konuştu ve İstanbul’a döndü. Sabri Bey’in bu tavrı, olağanüstü bir hassasiyetti. Üstelik, o günün şartlarında İstanbul’dan Mersin’e otobüsle gitmek çok yorucu bir işti. Ama Sabri Bey, müşteri memnuniyeti uğruna, bunca yolu ve yorgunluğu göze almıştı. Çünkü Ülker şirketlerinin temeli, bu felsefe üzerine dayanıyordu.

Çarşamba toplantıları katılımcıları için, mazeret geçerli değildi. Toplantıya katılacak olan görevliler, öğleden önce saat 11’de toplantı salonunda hazır bulunurdu. Salona, telefon da bağlanmazdı.

Yine böyle bir toplantı günü, sekreter içeri girip, Sabri Bey’in kulağına bir şeyler söyledi. Aynı anda Sabri Bey bana baktı, başıyla işaret etti ve “Telefona bak” dedi. Gittim, telefondan, kızımın doğum haberini aldım. Tekrar salona döndüm, yerime oturdum. Sabri Bey, yanına çağırdı. “Hayırdır, telefondaki konu nedir?” diye sordu. Ben de kendisine, “Efendim, eşimi sabah doğum için hastaneye bırakmıştım. Bir kızım olmuş, onun haberini veriyorlar” dedim. Bunun üzerine Sabri Bey, babacan tavrıyla, “Yahu Necdet, sen niçin bu toplantıda duruyorsun? Haydi evladım, hanımının yanına git” dedi.

Ali Ülker: “Çarşamba Toplantıları çok disiplinliydi”

Sabri Bey için zamanın kıymeti çok büyüktü. Onun için, güne erken başlamak isterdi. Zamanı çok iyi kullanırdı. “Akşam erken yatmayı bilmeyen, sabah erken kalkmayı bilmez” derdi. Akşamın ilerleyen saatlerine kadar devam eden toplantılar olursa, bu toplantıların bitiminde konuklarını yolcu ederken, aynı sözü tekrarlardı.

Çocuk yaşımdan hatırlıyorum, hem fabrikada, hem de evlerimizde çarşamba günleri büyük önem arz ederdi. Sabri Bey, haftalık toplantısını çarşamba günleri yapar, bu toplantıların eve yansıması ailece hissedilirdi.

Hiç unutmuyorum, dedem, babam Orhan Bey’e Çarşamba Toplantıları’nı hatırlatırken, şöyle latife yapardı: “Çarşamba günleri hasta olmayın, sizlerle uğraşamam, çünkü toplantımız var.”

Çarşamba Toplantıları’nın önemini ve işlevini, ilerleyen yaşımda, fabrikada aktif olarak çalışmaya başlayınca görecektim.

Fabrikadaki “Çarşamba Toplantıları”nın ajandası, bir gün önceden yayımlanır, açılış ve kapanış saatleri belirlenirdi. Toplantıya geç kalan görevliler, mazeretlerini sağlam bir bahaneyle arz ederlerdi. Toplantıya katılacak olanlar, genelde koştura koştura salona girer, gecikirlerse özür dilerlerdi. Doğrusu, Çarşamba Toplantıları rahat bir ortam değildi, çünkü çok disiplinliydi.

Zaman içinde şirket sayısının artışıyla birlikte toplantıların yoğunluğu da arttı. Daha önce de ifade ettiğim gibi Sabri Bey, bu toplantılara çok önem verirdi. Kısacası, toplantıya katılmamanın mazereti yok gibiydi. Ancak, Anadolu’dan İstanbul’a gelen bir bayi veya müşteri, istisna oluşturur, Sabri Bey o müşteriyle görüşmek için çok önem verdiği bu toplantıyı bir süre erteleyebilirdi.

90’lı yılların başında iki kardeş iş hayatında yolları ayırdıktan sonra, dedemde bir sağlık sorunu ortaya çıktı. Hareketleri ağırlaşmaya başladı. Yürüme sıkıntısı baş gösterdi. Sabri Bey’e “parkinsonizm” teşhisi konulmuştu. Bu, beyinden kaynaklanan bir rahatsızlık olduğu için, muhakemesinin gitgide zayıflayabileceğini hissediyor, iş hayatında yeni bir tercih kullanma yoluna yöneliyordu.

Sabri Bey, ağabeyi ile işini ayırdıktan sonra yeğenlerinin bazı konularda maddi sıkıntılara düşmeleri, bunun yanı sıra sahip oldukları şirketlerin hisselerini yurtdışına satmak zorunda kalışları, Sabri Bey’in sağlık durumunu etkileyen faktörlerdendi.

Sabri Bey, kararını vermişti. Şirketteki aktif görevini devredecekti. Burada bir tercih kullanmak durumundaydı. Damadı Orhan Özokur, uzun yıllar Sabri Bey’in sağ kolu olarak çalışmış, şirketlerin hem ticari sorumluluğunu, hem de satış sorumluluğunu üstlenmişti. Bunun yanı sıra, oğlu Murat Ülker de hem almış olduğu eğitim, hem yaşı, hem de çalışma temposu itibariyle her ortamda kendisini gösteriyordu. Ülker’in yıllardan beri Sabri Bey’in önderliğinde sürdürdüğü faaliyette, Murat Bey de üretim ağırlıklı sorumluluk üstlenmişti.

Sabri Bey’in bir adım geri çekilme kararı ortaya çıkınca, hem vâris, hem çalışma performansı, hem de yaşının genç olması nedeniyle Murat Bey biraz daha ön plana çıkıyordu.

2000 yılının 5 Nisan günü, mutat icra kurulu toplantılarından biri yapılmak üzereyken, Sabri Bey’in önemli bir duyurusu yayımlandı. Bu duyuruda, Murat Ülker’in, “Ülker Şirketler Grubu İcra Kurulu Başkanı” olduğu belirtiliyordu.

Murat Ülker: “Görevi devralırken şaşkınlık yaşadım”

Murat Ülker, Ülker Şirketler Topluluğu’nun şüphesiz tabii vârisiydi. Öğrencilik yıllarından itibaren bu aile şirketinde çeşitli kademelerde görev almış ve pişmişti.

İyi bir öğrenim gördü. Dünyayı tanıdı. Aslında göreve hazırdı, ama babasının gölgesinde çalışmaktan hiç de şikâyeti yoktu. Tabiat kanunları, nöbeti devralma zamanının geldiği işaretini veriyordu. Zaten, Sabri Bey o işareti çoktan almıştı. Ailesine hissettirmek istemiyordu, ama daima aklıyla hareket ettiği için bir icra kurulu toplantısında kararını açıklayacaktı.

Şimdi, Murat Ülker’den, “Şaşkınlık yaşadım” dediği o sahneyi dinleyelim:

2000 yılında, rutin icra kurulu toplantılarından birini daha yapıyorduk. Kurul üyeleri toplantı salonunda yerlerini almışlardı. Başkan Sabri Bey, önce her zamanki başkan koltuğuna oturdu. Beni de imalat, kalite ve teknik birimlerin sorumlusu olan ekibimle birlikte tam karşısına oturtmuştu. Çarşamba gününe denk gelen bu toplantı, tipik bir “tedarik zinciri” toplantısıydı.

Gündem maddelerine henüz geçilmemişti. Sabri Bey, bir anda yerinden kalktı ve bana hitaben şunları söyledi: “Murat, yerinden kalk, buraya otur.”

Bir an şaşırdım, ne yapacağımı bilemedim. Doğrusu, o gün ne söylediğimi de bugün hatırlayamıyorum. Sadece, babamın gözlerinin içine baktığımı söyleyebilirim. O şaşkınlığım sırasında, babam bana, bir defa daha “Buraya oturacaksın” talimatı vermiş, ardından da sözlerini şöyle sürdürmüştü:

“Artık ben, senin yerinde oturacağım. Bundan sonraki icra kurulu toplantılarından beni haberdar edersiniz. Toplantılara, arzu edersem gelebilirim. Sizleri dinlerim, bir isteğim olursa, onu da söylerim. Ama bundan sonra, burada sen oturacaksın...”

Ahsen Özokur: “Babam, panik halindeydi”

Sabri Ülker’in, görevi, oğlu Murat Ülker’e devri sırasında, ailede de sessiz bir heyecan yaşanıyordu. Yavaş yavaş fizik gücünü kaybettiğini hisseden Sabri Ülker, artık nöbet değişimi vaktinin geldiğine karar vermişti.

Kader, ağlarını örmüştü. Sabri Ülker’in görevini sürdürmesine yaşadığı sağlık sorunları izin vermiyordu.

Sabri Bey, evlatlarına olan düşkünlüğünü dile getirirken, onlara “Mümkün olsa da, ikinizi iki gözüme oturtsam” derdi. Bir iş toplantısında, reklamcı Ümit Çelebi’ye de, ömrünü hasretmiş olduğu Ülker için şunları söylemişti:

“Ülker, benim bir evladım. Dolayısıyla, benden sonra da devam etmesini, başarılı olmasını istiyorum.”

Sevgili babasının rahatsızlığından büyük üzüntü duyan Ahsen Özokur’un o günlerde sadece bir tesellisi vardı; o da, “üçüncü kardeş” konumundaki Ülker’in, çok sevdiği ve güvendiği biricik kardeşi Murat Ülker tarafından yönetilecek olmasıydı.

Ahsen Özokur, babası Sabri Ülker’in aktif iş hayatından çekilme kararı aldığı o günleri anlatıyor:

Murat, kardeşim olduğu için söylemiyorum, gerçekten babama layık bir evlat. O dönemde Murat, iş hayatında aktif çalışırken, babam bana da çalışma teklif etti. Babama, nezaket içinde, çalışamayacağımı söyledim. Öyle zannediyorum ki, o dönemde babam, yaşlılığın vermiş olduğu bir panik halindeydi. Yani, işlerin düzgün gidebilmesi için Murat’la benim el ele vermemizi arzu ediyordu.

Babam gibi annem de panik hali yaşıyordu. Bana, “Ahsen, keşke sen de erkek olsaydın. Bak, iki kardeş birlikte çalışırdınız. Ne iyi olurdu. Sen de Murat’a yardım ederdin” derdi.

Annem, bana çok düşkündü. Her an yanında olurdum. Annemin o düşüncesi üzerine, “Anneciğim, Allah böyle yaratmış. Böyle olmasında bir sıkıntı yok. Benim de şikâyetim söz konusu değil” derdim. Onun üzerine annem, “Senin çalışmanı isterdim, ama o zaman ben ne yapardım?” diyerek, yokluğumun kendisini etkileyeceği mesajını da verirdi.

Sabri Ülker’in başkanlığındaki Çarşamba Toplantıları, “çok özel” bir toplantı olduğu için, imalatın tüm sorunları en ince ayrıntısına kadar görüşülürdü. Toplantıya, önemli bir durum olmadıkça katılımcılar dışında hiçbir görevlinin girmesine izin verilmez, fotoğraf dahi çektirilmezdi. Yukarıdaki fotoğraf ise, 2000 yılı öncesinde bir bayi satış toplantısında çekilmiş. Bu toplantıda, Sabri Ülker’in solunda Murat Ülker ve Ali Ülker, sağında ise Hilmi Durmaz ve Necdet Buzbaş oturuyorlar.

55. Yeni Şafak gazetesi 10 Aralık 2006

Önceki
Hikaye

Sonraki
Hikaye

PAYLAŞ

ÖNCEKI HIKAYE

Türkiye’nin reklam otoriteleri, “Sanayici Sabri Ülker’den reklam dersi aldık.” diyor.

SONRAKI HIKAYE

Yıldız Holding Başkanı Murat Ülker’le söyleşi

Ey Güzel Kırım

Sabri Ülker kronolojisi
Kaynakça
Dizin

Sabri Ülker kronolojisi

16 Eylül 1920 Sabri Ülker, Kırım’ın Aluşta şehri Küçük Lambat köyünde dünyaya geldi.

15 Haziran 1929 Annesi Şakire Hanım, babası Hacı İslam Efendi, ablası Sıdıka, ağabeyleri Asım ve Hakkı’yla birlikte Kırım’dan İstanbul’a göç ettiler. Sabri, annesi ve babasıyla beraber Tekirdağ’ın Saray ilçesi Büyükmanika (Büyükyoncalı) köyüne gitti. Aile, bu köye yerleşti. Diğer çocuklar ise, yaşamlarını İstanbul’da sürdüreceklerdi.

Eylül 1929 Sabri, Kırım’da üç yıl eğitim görmüştü. Ancak, Türkiye’ye gelince, ilkokula 1. sınıftan başlamak zorunda kaldı.

1932 Sabri’nin ağabeyi Hakkı hastalanıp, İstanbul’da hastaneye kaldırıldı. Bunun üzerine aile, Bü- yükmanika köyünden İstanbul’a taşındı. Sabri’nin okul kaydı, aynı yıl Büyükmanika İlkokUlu’ndan Kadırga 3. İlkokulu’na alındı.

1934 Kırımlı Devletler Ailesi, Türkiye’de, Soyadı Kanunu ile birlikte “Berksan” soyadını aldı.

Eylül 1934 İlkokuldan mezun olan Sabri, aynı yılın sonbaharında İstanbul Erkek Lisesi’nde ortaöğreni- me başladı.

15 Aralık 1934 Ağabeyi Hakkı, Büyükmanika’da vefat etti.

Eylül 1935 Parasız Yatılı Sınavını kazanması üzerine, İstanbul Erkek Lisesi’ndeki kaydı, Bilecik Ortaokulu’na nakledildi.

20 Temmuz 1937 Bilecik Ortaokulu’ndan “pekiyi” dereceyle mezun oldu. Aynı yılın sonbaharında, lise öğrenimi için Kütahya’ya gönderilecekti.

22 Temmuz 1940 Kütahya Lisesi’nden “pekiyi” dereceyle mezun oldu. İkinci Dünya Savaşı nedeniyle, ailesi İstanbul’dan Ankara’ya taşındığı için yükseköğrenime gidemedi, ağabeyi Asım Berksan’ın Ankara’nın Anafartalar Caddesi’nde açtığı şekerci dükkânında çalışmaya başladı.

25 Eylül 1941 İstanbul’daki Sultanahmet Yüksek Ticaret Okulu’nda yükseköğrenime başladı.

16 Eylül 1944 Asım ve Sabri Berksan kardeşler, “Ülker” markalı bisküvi imalatına başladılar.

1 Ekim 1944 Sultanahmet Yüksek Ticaret Okulu’nu “pekiyi” dereceyle bitirdi. Ardından da ağabeyi Asım Berksan’ın İstanbul-Sirkeci’deki şekerci dükkânına ortak oldu.

1 Kasım 1947 Yedek subay adayı olarak, Ankara’da silah altına alındı. Kıta hizmetini ise Diyarbakır’da sürdürecekti.

20 Mayıs 1949 Güzide İman’la İstanbul’da evlendi.

14 Ağustos 1950 İlk evlatları Ahsen dünyaya geldi.

1953 Babası Hacı İslam Efendi İstanbul’da vefat etti.

26 Ağustos 1954 Aile, “Berksan” olan soyadını, mahkeme kararıyla “Ülker” olarak değiştirdi.

28 Ekim 1954 İlk erkek evlatları Ali dünyaya geldi.

1957 Ülker’in, Topkapı semtinde kurulan ilk bisküvi fabrikasının temeli atıldı. Şirket merkezi, bir süre sonra Eminönü’nden Topkapı’ya taşınacaktı.

21 Mart 1959 İkinci erkek evlatları Murat dünyaya geldi.

20 Ocak 1963 Evlatları Ali, bir doktor hatası sonucu İstanbul’da vefat etti.

10 Ocak 1969 Annesi Şakire Hanım, İstanbul’da vefat etti.

1 Mart 1987 Asım ve Sabri Ülker kardeşlerin 1944’te başlayan iş ortaklığı sona erdi.

13 Kasım 1989 Ülker Grubu Şirketleri, Yıldız Holding çatısı altında toplandı.

31 Ocak 1994 Ablası Sıdıka Hanım vefat etti.

5 Nisan 2000 Ülker Şirketi’nin İcra Kurulu Başkanlığı görevini oğlu Murat Ülker’e devretti.

6 Temmuz 2001 Ağabeyi Asım Ülker vefat etti. Cenazesi, Edirnekapı Mehmet Akif Şehitliği’ne defnedildi.

13 Eylül 2010 Hayat arkadaşı Güzide Ülker İstanbul’da vefat etti. Merhumenin cenazesi, 14 Eylül 2010 Salı günü Fatih Camii’nde öğle namazını müteakip kılınan cenaze namazından sonra Eski Kozlu Mezarlığı’nda ebedi istirahatgâhına tevdi edildi.

12 Haziran 2012 92 yıllık hayatının ardından, İstanbul Çamlıca’daki ikametgâhında vefat etti. Merhumun cenazesi, 13 Haziran 2012 Çarşamba günü Fatih Camii’nde, öğle namazını müteakip kılınan cenaze namazının ardından, Eski Kozlu Mezarlığı’nda, eşi Güzide Ülker’in yanı başındaki kabrine defnedildi.

Kaynakça

Söyleşi ve Yazışmalar

Söyleşi ve yazışmalar; 3 Ağustos 2006 - 18 Ocak 2014 tarihleri arasında yazar Hulûsi Turgut ile araştırmacı Ali Osman Mola tarafından Adana, Ankara, Antalya, Bilecik, Bolu, Edirne (Keşan), Eskişehir, Hatay, İstanbul, İzmir, Kayseri, Kütahya, Manisa, Samsun, Sivas, Şanlıurfa, Tekirdağ (Büyükyoncalı ve Karamehmet köyleri) ile Kırım ve Brüksel’de yapıldı. Yaklaşık 400 saatte 166 kişi ile gerçekleştirilen 195 söyleşi ve yazışma için, yurtiçi ve yurtdışında 55 bin km yol kat edildi.

Abdul Wahab Al Bunnia (Yazışma)

Abdullah Ali Balsharaf (Söyleşi: 20 Ekim 2007, İstanbul)

Abdullah Gül (Yazışma: 23 Kasım 2013, Ankara)

Abdullah Şişmanoğlu (Söyleşi: 10 Kasım 2007, İstanbul)

Abdurrahman Çinbaşı (Söyleşi: 8 Eylül 2006 17 Kasım 2006, İstanbul)

Abdülkadir İman (Söyleşi: 2 Şubat 2007, İstanbul)

Adem Sezer (Söyleşi: 8 Eylül 2006 - 17 Kasım 2006, İstanbul)

Adnan Büyüksoy (Söyleşi: 23 Mayıs 2007, İstanbul)

Agâh Kafkas (Söyleşi: 30 Mart 2007, Ankara)

Ahmet Edip Uğur (Söyleşi: 7 Aralık 2006, Ankara)

Ahmet Mahir Dindar (Söyleşi: 16 Nisan 2007, İstanbul)

Ahmet Davutoğlu, Prof. Dr. (Söyleşi: 30 Mayıs 2007, Ankara)

Ahmet Özokur (Söyleşi: 2 Nisan 2007, İstanbul)

Ahmet Selvi (Yazışma)

Ahsen Özokur (Söyleşi: 19 Ocak 2008 - 8 Kasım 2012 14 Şubat 2013, İstanbul)

Ali Doğan (Söyleşi: 28 Şubat 2007, İstanbul)

Ali Ülker (Söyleşi: 19 Mart 2007, İstanbul)

Asım Kocabıyık (Söyleşi: 8 Şubat 2007, İstanbul)

Asım Taşer, Dr. (Söyleşi: 28 Şubat 2007, İstanbul)

Ataman Yıldız (Söyleşi: 4 Mayıs 2007 - 18 Eylül 2007 26 Ekim 2007, İstanbul)

Atıf Biliközen (Söyleşi: 8 Eylül 2006, İstanbul)

Avni İman (Söyleşi: 13 Aralık 2006 - 26 Ekim 2007, İstanbul)

Aziz Refiğ (Söyleşi : 7 Şubat 2007, İstanbul)

Bayram Babacan (Söyleşi: 11 Temmuz 2007, İstanbul)

Betül Ülker (Söyleşi: 19 Ocak 2008, İstanbul)

Bülent Çorapçı (Söyleşi: 19 Şubat 2007, İstanbul)

Celal Adan (Söyleşi: 22 Ocak 2007, Ankara)

Cemil Çiçek (Yazışma: 25 Ekim 2013, Ankara)

Claus Müller (Yazışma)

Deniz Baykal (Söyleşi: 4 Aralık 2013, Ankara)

Devlet Bahçeli (Yazışma: 11 Aralık 2013, Ankara)

Deyvi Florentin (Söyleşi: 26 Aralık 2006, İstanbul)

Dilaver Devlet (Söyleşi: 9 Ocak 2007, İstanbul 21-23 Haziran 2007 - 27 Eylül 2007, Kırım)

Dirk Koedijk (Yazışma)

Doğan Besler (Söyleşi: 10 Ağustos 2006, İstanbul)

Ekrem Şevket Yücesoy (Söyleşi: 31 Ocak 2007, Ankara)

Elmas Akkuş (Söyleşi: 18 Eylül 2007, İstanbul)

Erhan Kurtulmuş (Söyleşi: 8 Şubat 2007, İstanbul)

Erol Erbaş (Söyleşi: 18 Kasım 2006, İstanbul)

Fahri Öksüz (Söyleşi: 12 Ocak 2007, Hatay)

Faik Evirgen (Söyleşi : 18 Eylül 2007, İstanbul)

Faruk Berksan (Söyleşi: 3 Mayıs 2007, İstanbul)

Faruk Dağyar (Söyleşi: 30 Kasım 2007, Antalya)

Fatih Ülker (Söyleşi: 23 Nisan 2013, İstanbul)

Fikret Evyap (Söyleşi: 4 Mayıs 2007, İstanbul)

Firuz Kanatlı (Söyleşi: 1 Şubat 2007, Eskişehir)

Fuat Çanakçı (Söyleşi: 16 Eylül 2006, Samsun)

George Wiederkehr, Dr. (Söyleşi: 10 Kasım 2006, Manisa)

Gülizar Bayraktar (Söyleşi: 2 Nisan 2011, İstanbul)

Hakan Kırımlı, Doç. Dr. (Yazışma: 28 Şubat 2013, 10 Mayıs 2013)

Haluk Mesci (Söyleşi: 7 Şubat 2007, İstanbul)

Haluk Yavuzer, Prof. Dr. (Söyleşi: 30 Aralık 2010, İstanbul)

Hasan Uğur (Söyleşi: 13 Aralık 2006, İstanbul)

Hasan Yozgat Söyleşi: (17 Mayıs 2007, İstanbul)

Hayati Kuru (Söyleşi: 8 Eylül 2006 - 5 Aralık 2006, İstanbul)

Hayri Dinçsoy (Söyleşi: 14 Mart 2007, İstanbul)

Hilmi Durmaz (Söyleşi: 9 Ağustos 2006, Ankara)

Hüseyin Güneş (Söyleşi: 5 Ağustos 2011, İstanbul)

İbrahim Avcu (Yazışma)

İbrahim Bodur (Söyleşi: 16 Haziran 2009, İstanbul)

İdris Erbaş (Söyleşi: 8 Eylül 2006, İstanbul)

İsmail Bacacı (Söyleşi: 4 Mart 2013, İstanbul)

İsmet Eldener (Söyleşi: 6 Aralık 2007, Eskişehir)

İsmet Sezgin (Söyleşi: 27 Mayıs 2013, Ankara 24 Ekim 2013, İstanbul-Yazışma: 30 Ekim 2013, Ankara)

İsmet Yüksel (Söyleşi: 27 Eylül 2007 - 6 Ağustos 2012, Kırım)

İzmir Tolga (Söyleşi: 24 Ocak 2007, İstanbul)

Kadir Çeliktürk (Söyleşi: 30 Kasım 2007, Antalya)

Kadir Güler (Söyleşi: 31 Temmuz 2007, İstanbul)

Kâmil Yazıcı (Söyleşi: 14 Ağustos 2007, İstanbul)

Kemal Şentürk (Söyleşi: 3 Kasım 2006, İzmir)

Kemal Unakıtan (Söyleşi: 9 Şubat 2008, Ankara)

Kerami Mercan (Söyleşi: 2 Temmuz 2007, Edirne / Keşan)

Korhan Tegül (Söyleşi: 3 Mayıs 2007, İstanbul)

Kurt Seyit Çalı (Söyleşi: 2 Ağustos 2011 - 6 Temmuz 2012, İstanbul)

M. Kemal Cabıoğlu (Söyleşi: 6 Aralık 2006, İstanbul)

Macit Akın Özoflu (Söyleşi: 8 Kasım 2013, İstanbul)

Mahir Şenbabaoğlu (Söyleşi: 3 Temmuz 2007, İstanbul)

Mahmut Mahir Kuşçulu (Söyleşi: 24 Ağustos 2006, İstanbul)

Mehmet Ağar (Söyleşi: 22 Ocak 2007, Ankara)

Mehmet Ali Eroğlu (Söyleşi: 25 Aralık 2006, İstanbul)

Mehmet İman (Söyleşi: 12 Aralık 2006, İstanbul)

Mehmet Kösdağ (Söyleşi: 25 Ekim 2007, İstanbul)

Mehmet Kurtuluş (Söyleşi: 1 Mart 2007, İstanbul)

Mesut Erez (Söyleşi: 18 Haziran 2007, Kütahya)

Metin Emiroğlu (Söyleşi: 18 Eylül 2007, İstanbul)

Metin Yurdagül (Söyleşi: 7 Aralık 2006, Ankara)

Mevlüt Onat (Söyleşi: 5 Aralık 2006, İstanbul)

Mike Acemyan (Söyleşi: 23 Ağustos 2006, İstanbul)

Muallâ Öner (Söyleşi: 13 Mart 2011, İstanbul)

Murat Aluç (Söyleşi: 8 Eylül 2006, İstanbul)

Murat Ülker (Söyleşi: 19 Ocak 2008 - 23 Nisan 2013 28 Eylül 2013 - 23 Ekim 2013, İstanbul)

Mustafa Acar (Söyleşi: 19 Ekim 2007, Bolu)

Mustafa Albayrak (Söyleşi: 10 Temmuz 2007, İstanbul)

Mustafa Kalaycıoğlu (Söyleşi: 4 Temmuz 2007, İstanbul)

Mustafa (Cemiloğlu) Kırımoğlu (Söyleşi: 29 Eylül 2007 6 Ağustos 2012, Kırım)

Mustafa Özel, Dr. (Söyleşi: 6 Şubat 2007 - 2 Temmuz 2007, İstanbul)

Mustafa Ülker (Söyleşi: 23 Nisan 2013, İstanbul)

Mustafa Topbaş (Söyleşi: 2 Nisan 2007, İstanbul)

Muzaffer Kösdağ (Söyleşi: 25 Ekim 2007, İstanbul)

Mümin Erkunt (Söyleşi: 16 Temmuz 2007, Ankara)

Nahit Küçük (Söyleşi: 9 Ocak 2007, İstanbul)

Nâzım Düzenli (Söyleşi: 25 Aralık 2006, İstanbul)

Necati Can (Söyleşi: 16 Nisan 2007, İstanbul)

Necati Çelik (Söyleşi: 29 Mart 2007, Ankara)

Necdet Buzbaş (Söyleşi: 20 Şubat 2007, İstanbul)

Nevzat Yalçıntaş, Prof. Dr. (Söyleşi: 25 Ekim 2007, İstanbul)

Nihat Gökyiğit (Söyleşi: 25 Aralık 2006, İstanbul)

Nihat Öner (Söyleşi: 17 Nisan 2007, İstanbul)

Orâl Turanoğlu (Söyleşi: 3 Kasım 2006, İzmir)

Orhan Ateş (Söyleşi: 3 Şubat 2007, İstanbul)

Orhan Çakırlar (Söyleşi: 9 Temmuz 2007, İstanbul)

Orhan Göker (Söyleşi: 14 Mart 2007, İstanbul)

Orhan Kayım (Söyleşi: 25 Nisan 2007, İstanbul)

Orhan Karabulut (Söyleşi: 30 Ocak 2010, İstanbul)

Orhan Özokur (Söyleşi: 23 Ağustos 2006 - 3 Mayıs 2007, İstanbul)

Osman Kartal (Söyleşi: 26 Aralık 2006, İstanbul)

Ömer Çetiner (Söyleşi: 27 - 28 Kasım 2007, Şanlıurfa)

Ömer Özokur (Söyleşi: 2 Nisan 2007, İstanbul)

Patrick Baird (Söyleşi: 14 Kasım 2006, Ankara)

Raşit Köken (Söyleşi: 28 Kasım 2006, Tekirdağ-B.Yoncalı)

Recep Tayyip Erdoğan (Yazışma: Temmuz 2013, Ankara)

Recep Toktemir (Söyleşi: 28 Kasım 2006, Tekirdağ / B.Yoncalı)

Remzi Önal (Söyleşi: 14 Mart 2007, İstanbul)

Reşat Sözen (Söyleşi: 25 Haziran 2013, İstanbul)

Rıfat Hassan (Söyleşi: 26 Aralık 2006, İstanbul)

Rıza Sepet (Söyleşi: 10 Mayıs 2007, İstanbul)

Sabahattin Zaim, Prof. Dr. (Söyleşi: 7 Mart 2007, İstanbul)

Sadettin Korkut (Söyleşi: 4 Mayıs 2007, İstanbul)

Salih Özcan (Söyleşi: 2 Şubat 2007 - 20 Şubat 2007, İstanbul)

Salih Tuğ, Prof. Dr. (Söyleşi: 25 Ocak 2007, İstanbul)

Salim Uslu (Söyleşi: 18 Ağustos 2006, Ankara)

Sami Bakanoğlu (Söyleşi: 24 Nisan 2007, İstanbul)

Sebahattin Kahyaoğlu, Dr. (Söyleşi: 18 Kasım 2006, İstanbul)

Selçuk Berksan (Söyleşi: 27 Kasım 2006 - 15 Mart 2007 19 Mart 2007 - 3 Nisan 2007 - 2 Temmuz 2012, İstanbul)

Sezgin Elmas (Söyleşi: 10 Temmuz 2007, İstanbul)

Silvio Kluzer (Söyleşi: 31 Ağustos 2009, Brüksel)

Süleyman Çelebi (Söyleşi: 17 Mayıs 2013, Ankara)

Süleyman Demirel (Söyleşi: 3 Ağustos 2006 - 23 Ekim 2013 Yazışma: 18 Ocak 2014, Ankara)

Süleyman Yalçın, Prof. Dr. (Söyleşi: 3 Şubat 2007, İstanbul)

Şaban Gülbahar (Söyleşi: 23 Ağustos 2006 25 Nisan 2007, İstanbul)

Şemsi Kopuz (Söyleşi: 25 Ekim 2007, İstanbul)

Ş̧̧ener Astan (Söyleşi: 20 Ağustos 2013, İstanbul)

Talât Özgün (Söyleşi: 1 Mayıs 2008, İzmir)

Tanıl Küçük (Söyleşi: 5 Eylül 2006, İstanbul)

Tekin Kantarcı (Söyleşi: 16 Mayıs 2007, Kayseri)

Tekin Küçükali (Söyleşi: 26 Nisan 2007, Ankara)

Tevfik Arıkan (Söyleşi: 3 Mayıs 2007, İstanbul)

Turgay Demirel (Yazışma)

Tuncay Özilhan (Söyleşi: 19 Şubat 2007, İstanbul)

Turgut Ayla (Söyleşi: 17 Nisan 2007, İstanbul)

Ümit Çelebi (Söyleşi: 11 Temmuz 2007, İstanbul)

Vitali Hakko (Söyleşi: 1 Mart 2007, İstanbul)

Vural Baylan (Söyleşi: 9 Temmuz 2007, Ankara)

Vural Bulut (Söyleşi: 3 Mayıs 2007, İstanbul)

Yahya Ülker (Söyleşi: 23 Nisan 2013, İstanbul)

Yakup Tahincioğlu (Söyleşi: 2 Nisan 2007, İstanbul)

Yılmaz Akar (Söyleşi: 7 Mart 2007, İstanbul)

Yılmaz Karadeniz (Söyleşi: 16 Aralık 2006, İstanbul)

Yurdakul Gözde (Söyleşi: 18 Mayıs 2013, Bodrum)

Yusuf Oda (Söyleşi: 8 Eylül 2006, İstanbul)

Yüksel Ertan (Söyleşi: 21 Haziran 2007, İstanbul)

Yüksel Günay (Söyleşi: 24 Ocak 2007, İstanbul)

Zeki Sözen (Yazışma)

Zeki Yıldız (Söyleşi: 18 Haziran 2007, Kütahya)

Zihni Uğurses (Söyleşi: 7 Ağustos 2006, Adana)

Ziya Yıldız (Söyleşi: 18 Haziran 2007, Kütahya)

Yayınlar

A. M. Şamsutdinov Mondros’tan Lozan’a Türkiye Ulusal Kurtuluş Savaşı Tarihi 1918-1923, Çeviren: Ataol Behramoğlu, Doğan Kitap, İstanbul, 1999

Agâh Oktay Güner, Dr., Türkiye’nin Kalkınması ve İktisadî Devlet Teşekkülleri, Damla Yayınları, İstanbul, 1978

Ahmet Davutoğlu, Prof. Dr., Stratejik Derinlik - Türkiye’nin Uluslararası Konumu, 68. Baskı, Küre Yayınları, İstanbul, 2011

Alan Fisher, Kırım Tatarları, Çeviren: Eşref B. Özbilen, Selenge Yayınları, İstanbul, 2009

Alan Parmer, 1853-1856 Kırım Savaşı ve Modern Avrupa’nın Doğuşu, Türkçesi: Meral Gaspıralı, Sabah Kitapları İstanbul, 1999.

Aleksandr Keresnki, Kerenski ve Rus İhtilâli, Çeviren: Rasih Güran, Ağaoğlu Yayınevi, İstanbul, 1967.

Ali Polat, Üç Bin Yıllık Birikim, Enes Matbaacılık, İstanbul, 2006.

Aram Andonyan, Balkan Savaşı, Çeviren: Zaven Biberyan, Aras Yayıncılık, İstanbul, 1999. Atlas Tarih Dergisi Özel Sayısı, “100. Yılında Balkan Savaşları”, Sayı: 16, 2012.

Aziz Kaylan, “Tarihimizin Unutulan Olayı Kırım Savaşı (1853-1856)”, Milliyet Yayınları, İstanbul, 1975.

Boris Pasternak, Doktor Jivago, Cem Yayınevi, İstanbul, 2011.

Burhan Belge, İkinci Dünya Savaşı - Radyo Konferansları, Başnur Matbaası, Ankara, 1970.

E. H. Carr, Sovyet Rusya Tarihi, Bolşevik Devrimi 1917 - 1923, 3 Cilt, Ceviren: Orhan Suda, Metis Yayınları, İstanbul, 1979.

Emel Akal, Milli Mücadelenin Başlangıcında Mustafa Kemal, İttihat Terakki ve Bolşevizm, İletişim Yayınları, İstanbul, 2012.

Erdal Güven, “Stalin-Troçki Mücadelesi”, Atlas Tarih Dergisi, Sayı: 18, Şubat-Mart 2013.

Ernest Hemingway, İşgal İstanbul’u ve İki Dünya Savaşı’ndan Mektuplar, Türkçesi: M. Ali Kayabal, Milliyet Yayınları, İstanbul, 1970.

Fahir Armaoğlu, Prof. Dr., 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara, 1983.

Ferénc Feher - Helles Ágnes, Doğu Avrupa Devrimleri, Derleyip Çeviren: Tarık Demirkan, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 1995.

Fevzi Çakmak, Batı Rumeli’yi Nasıl Kaybettik?, Yayına Hazırlayan: Ahmet Tetik, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2012.

Hayrettin Bey, Kırım Harbi, Yayına Hazırlayan: Şemsettin Kutlu, Tercüman 1001 Temel Eser, İstanbul.

Henrik Eberle-Matthias Uhl, Hitler Kitabı, Çeviren: Mustafa Tüzel, NTV Yayınları, İstanbul, 2009.

Hulûsi Turgut, Adriyatik’ten Çin Seddi’ne Avrasya ve Demirel, II. Cilt, ABC Yayınları, İstanbul, 2002. Demirel’in Dünyası, ABC Yayınları, İstanbul, 1992.

İlhan Ayverdi, Misalli Büyük Türkçe Sözlük, 3 Cilt, Kubbealtı Yayınları, İstanbul, 2006.

İlhan Bardakçı, Bir İmparatorluk Yağması - Balkan Bozgunu ve I. Dünya Harbi, 3. Baskı, Ajans-Türk Yayınları, Ankara.

İlhan Tekeli-Selim İlkin, 1929 Dünya Buhranında Türkiye’nin İktisadi Politika Arayışları, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara, 1977.

İsmail Soysal, Soğuk Savaş Dönemi ve Türkiye - Olaylar Kronolojisi (1945-1975), İsis Yayımcılık, İstanbul, 1997.

İsmet İnönü, Hatıralar, 2. Kitap, Bilgi Yayınevi, Ankara, 1987.

Jak Deleon, Beyoğlu’nda Beyaz Ruslar, Remzi Kitabevi, İstanbul, 2003.

Kâmuran Gürün, Türk-Sovyet İlişkileri (1920-1953), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1991.

Kâzım Karabekir, Ankara’da Savaş Rüzgarları, II. Dünya Savaşı - CHP Grup Tartışmaları, Emre Yayınları, İstanbul, 1994.

Kemal Çapraz, Sürgünde Yeşeren Vatan Kırım, Turan Yayıncılık, İstanbul, 1995.

Kerem Çalışkan, 100 Yılın Rövanşı, Caretta Yayınları, İstanbul, 2012. Kütahya Lisesi 100. Yıl Albümü (1890-1990), Ekspres Matbaası, Kütahya, 1990.

Leon Troçki, Balkan Savaşları, Çeviren: Tansel Güney, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2012.

Lev Tolstoy, Sivastopol 1855, Türkçesi: E. Nermi, Gün Yayınları, İstanbul, 1966.

Liddell Hart, II. Dünya Savaşı Tarihi, 1. ve 2. Cilt, Çeviren: Kerim Bağrıaçık, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 1999.

Mehmet Arif Demirer, Demokrat Parti ve Tarım, Demokrat Parti 60.Yıl Kitapları No:5, Ankara, 2006. Demokrat Parti’nin Yatırımları, Demokratlar Kulübü Yayınları, Ankara, 2006. 6 Eylül 1955 Olaylarına 50.Yılda Yeni Bakış, Demokratlar Kulübü Yayınları, Ankara, 2006.

Mehmet Maksudoğlu, Prof. Dr., Kırım Türkleri, Ensar Neşriyat, İstanbul, 2009.

Mert Toker-Ceyhun Arca, Alman’ın Mehmetçikleri, Cinius Yayınları, İstanbul, 2012.

Nadir Devlet, Prof. Dr., İsmail Gaspıralı, Başlık Yayın Grubu, İstanbul, 2011.

Necip Fazıl Kısakürek, Çile, Yapı Kredi Kültür Yayınları, İstanbul, 2005.

Olaf Caroe, Sir, Sovyet İmparatorluğu, 2 Cilt, Tercüme: Zerhan Yüksel, Tercüman 1001 Eser, İstanbul.

Onur Öymen, Silahsız Savaş, Remzi Kitabevi, İstanbul, 2002.

Orlando Figes, Kırım - Son Haçlı Seferi, Çeviren: Nurettin Elhüseyni, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2012.

Ömer Sami Coşar, Troçki İstanbul’da, Kitaş Yayınları, İstanbul, 1969.

Özcan Pehlivanoğlu, Yeniden Merhaba Rumeli, Ufuk Ötesi Yayınları, İstanbul, 2008.

Philip S. Jowett, Balkan Harpleri’nde Ordular 1912-13, Çeviren: Emir Yener, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2012.

Safiye Erol, Ülker Fırtınası, Kubbealtı Neşriyatı, İstanbul, 2010.

Şevket Rado, Hayat Böyledir, Doğan Kardeş Yayınları, İstanbul, 1966.

Sâmiha Ayverdi, Türk-Rus Münasebetleri ve Muharebeleri, Turan Neşriyat Yurdu, İstanbul, 1970.

Serge A. Zenkovsky, Prof. Dr., Rusya’da Pan-Türkizm ve Müslümanlık, Çeviren: Prof. Dr. İzzet Kantemir, Üçdal Neşriyatı, İstanbul, 1983.

Süheyl Gürbaşkan, Bir Reklâmcı Aranıyor, İstanbul Reklâm Yayınları, İstanbul, 1980

Süleyman Demirel, Bir Ömür Suyun Peşinde, 2 Cilt, (2. Baskı) ABC Medya Ajansı Yayınları, İstanbul, 2006.

Stefan Zweig, Yıldızın Parladığı Anlar, Çeviren: Burhan Arpad, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 1997.

Stefanos Yerasimos, Türk-Sovyet İlişkileri, Ekim Devrimi’nden Milli Mücadeleye, Gözlem Yayınları, İstanbul, 1979.

Stephane Lauzanne, Balkan Acıları, Kastaş Yayınları, İstanbul, 1990.

Taha Akyol, Rumeli’ye Elveda, Doğan Kitap, İstanbul, 2013.

Yahya Sezai Tezel, Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi 1923-1950, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1994.

Yaşar Kalafat, Dr., Kırım-Kuzey Kafkasya Sosyal Antropoloji Araştırmaları, ASAM Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi Yayınları, Ankara, 1999.

Yılmaz Öztuna, Rumeli Kaybımız - 93 ve Balkan Savaşları, Ötüken Neşriyat, İstanbul, 1990. Osmanlı Devleti Tarihi, Faisal Finans Kurumu Yayını, İstanbul, 1986.

Dizin

Abdurrahman (Sabri Ülker’in ağabeyi) 68, 317

Abdülhamid II., Padişah 51, 56, 58-60, 107, 565, 566

Abdülmecid, Padişah 51

Ablum, Mahir 163, 641, 642

Acar, Mustafa 613, 614, 633, 717

Acıman, Eli 525

Ağca, Mehmet Ali 426

Ahmet Ziya Bey (Sabri Ülker’in dayısı) 59, 102, 125-128, 131

Akbulut, Ziyaeddin 616-617

Akın, Kenan 514, 515

Aksoy, Temel 253

Aktin, Edip 679

Akyol, Taha 683, 691, 693, 722

Akzambak, Mehmet 376

Al-Bunnia, Haj Abdul ahab 480, 715

Aleko Usta 204

Allen, Melvin C. 310, 311

Ali Haydar Efendi 222-223

Altıntak, Hüseyin 204, 595

Arın, Suat 628

Arıkan, Tevfik 633, 634, 719

Arısan, Mehmet 162

Aslan, Yusuf 377

Astan, Şener 585, 628, 629

Ataseven, Asaf 465, 466, 530, 661

Ataseven, Gülsen 465, 466

Ateş, Orhan 559, 560

Atatür, Pervin 172

Atatürk, Mustafa Kemal 107, 108, 113, 114, 123, 146, 147, 154, 158, 168, 172, 267, 314, 365, 378, 554

Avcu, İbrahim 209

Aydemir, Talat 332

Aydıner, Atilla 620

Ayvazovski, İvan 51

Bacacı, İsmail 418

Balcı, Şükrü 370, 394, 395, 548

Balzac, Honor± de 55

Bahçeli, Devlet 32

Barnes, Harry 301

Başar, Şükûfe Nihal 154, 223

Başaran, Mustafa 360, 361

Bayar, Celal 167, 211, 268, 332, 347

Baykal, Deniz 30

Bayraktar, Gülizar 249-251

Bayram, Mahmut 667

Benekay, Yahya 226, 228

Berker, Şinasi Nahit 349

Berkman, Münir Müeyyed 154, 158

Berksan, Betül (Asım Ülker’in kızı) 240, 290, 465-467, 669

Berksan, Faruk 116, 240, 259, 349, 351, 352, 354, 355, 357- 360, 362, 368, 369, 371, 387, 400, 405, 415, 460, 486, 487, 533, 534, 592, 602, 636, 707

Berksan, Selçuk 58, 79-81, 91, 101, 109, 116, 118, 119, 127, 139, 142, 173, 181, 200, 201, 203, 205, 240, 257-260, 262, 263, 285, 311, 314, 315, 336, 337, 350-352, 354, 359, 369, 370, 373, 376, 382, 383, 385, 387, 399, 401, 405, 415, 434, 448, 449, 484, 494, 702

Besler, Doğan 143

Besler, Fehmi 143

Besler, Sami 141, 170

Beyatlı, Yahya Kemal 122, 172, 555

Beykont, Zeki 159, 160, 162

Biliközen, tıf 362

Bodur, İbrahim 321, 323, 325

Bolak, Aydın 325

Bonaparte, Napolyon 156, 213, 301

Boran, Behice 426

Bölükbaşı, Rıza Tevfik 157

Budak, Rıdvan 418, 419, 424

Buzbaş, Necdet 403, 404, 430, 536, 538, 539

Büyük, Gürol 445

Büyükanıt, Yaşar 550

Cansen, Ege 463

Cengiz Han 40, 41

Ceyhun, Ekrem 689

Churchill, Winston 43, 44, 193, 301

Cibran, Halil 89, 137, 701

Cilasun, Zafer 346

Clay, Muhammed Ali 646

Commer, Robert 346

Coşkun, Ali 564

Çağlayangil, İhsan Sabri 519

Çalı, Kurt Seyit 84-86, 90, 91, 94, 110, 114, 119, 120, 185, 226-228, 231, 232

Çalı, Nuriye 231

Çakır, Erden 636

Çamlıbel, Faruk Nafiz 153

Çanakçı, Fuat 340, 341, 585, 592, 594, 679

Çanakçı, Suat 594

Çar Nikolay 107, 120

Çehov, Anton 51

Çelebi, Bünyamin 531

Çelebi, Süleyman 418-421

Çelebi, Ümit 513, 514, 521, 522, 530, 542

Çeliktürk, Kadir 601

Çetiner, Ömer 614, 615, 617

Çiçek, Cemil 19

Çiller, Tansu 554

Çizmecioğlu, Abdullah 172

Çizmecioğlu, Mustafa 172

Çorapçı, Bülent 320-322, 325, 548

Dağcı, Cengiz 51

Dağyar, Faruk 590, 591, 634

Damat Ferit Paşa 108

Davis, William Hersey 319

Davutoğlu, Ahmet 104, 105, 350, 412, 413, 443, 451, 661

Davutoğlu, Sare 104

Demirel, Süleyman 24, 45, 46, 175, 304, 333-335, 345, 364, 378, 417, 424-426, 428, 519, 520, 548, 554, 580, 626

Demirel, Turgay 580, 581

Denizci, Süheyl 265, 695, 697

Denktaş, Rauf 425

Devletof Süleymanoğlu, Dilaver 116, 117

Dinçsoy, Ahmet 207, 208

Dinçsoy, Hamdi 141, 353

Dinçsoy, Hayri 208

Dinçsoy, İsmet 207

Dinçerler, Vehbi 165

Doğan, Ali 571, 572, 576

Durmaz, Hilmi 539, 585, 596, 597

Duruel, Hasan 617

Düzenli, Samime 179

Ecevit, Bülent 346, 376-378, 384, 392, 425, 428, 519, 520, 551

Ecevit, Rahşan 520

Eczacıbaşı, Nejat 609

Ecirzade, Mustafa Avni 171

Edison, Thomas 301

Eflatun (Platon) 146, 151

El Mutavva, Abdullah 305

Elrom, Efraim 365

Emiroğlu, Metin 409, 410

Engin, Kemal 153

Erbakan, Necmettin 175, 347, 364, 365, 376, 378, 424, 519, 549, 551, 554, 618

Erbuğ, Orhan 384, 385

Erdem, Ercan 384, 385

Erdoğan, Recep Tayyip 22, 618, 619, 622, 623, 690

Erez, Mesut 163, 641

Erkunt, Mümin 338, 339

Eroğlu, Mehmet Ali 609, 611

Erim, Nihat 364, 365, 377, 519

Erol, Safiye 199, 200

Erozan, Celal Sahir 154

Ersoy, Mehmet Akif 66

Ertan, Yüksel 521-524

Esen, Fikret 214, 215

Esener, Ali Fethi 520

Eşref Sabit 154

Evren, Kenan 425, 426, 519, 520

Eyüboğlu, Bedri Rahmi 122

Fahreddin (Türkkan) Paşa 106

Fatih Sultan Mehmed, Padişah 41, 197

Feyzioğlu, Turhan 424, 426

Gamsız, Nuri 265, 695, 697

Gaspıralı, İsmail Bey 42, 43, 45

Gates, Bill 691

Gazioğlu, Şaban 321

General Wrangel 120, 124

Genç, Faruk 265

Gezmiş, Deniz 377

Goethe, Johann Wolfgang von 71, 169

Goldenberg, Emil 679

Gomez, Heinz 264

Gök, Adem 178

Gök, Süleyman 178

Gökçen, Sabiha 114

Gökbörü Kançal, Fikri 110

Gökyiğit, Nihat 313, 567

Gövsa, İbrahim Alâaddin 154, 158

Gözde, Yurdakul 422

Gül, Abdullah 15

Gülen, Fethullah 550

Gümüşpala, Ragıp 332

Günay, Yüksel 583, 584

Güneş, Hüseyin 566, 600

Güney, Eflatun Cem 151

Gürbaşkan, Süheyl 521

Gürcan, Tarık 265

Gürel, Halit 139, 144, 450

Gürsel, Cemal 332, 345

Güzelses, Celal 217

Hacı Bekirzade Ali Muhiddin 171

Hacı Geray Han 41

Hacı İslam Efendi (Sabri Ülker’in babası) 17, 39, 52, 53, 57-62, 64-69, 71, 73, 76, 79-81, 83, 86, 87, 89, 91-94, 96, 97, 106, 110, 113, 114- 116, 118, 119, 122, 125- 128, 131, 134, 135, 138-140, 141, 171, 185, 207, 208, 223, 230, 235-237, 239-241, 248, 255, 316, 317, 681, 711, 712

Hacı Sayid 171

Hafız Numan Efendi (Sabri Ülker’in dedesi) 61, 64, 67, 68

Hafız Rıza Bey (Sabri Ülker’in dayısı) 102

Hanife Hanım 223

Hasan Efendi (Sabri Ülker’in dedesi) 52, 55, 58, 59, 62, 681

Hassan, Rıfat 308, 309

Hatemi, Nadir 273

Hatice Gülsüm Hanım (Sabri Ülker’in babaannesi) 52, 55, 62

Haşim, Ahmet 153, 156

Hitler, Adolf 159, 184, 185, 189, 210, 214, 225, 229

Hugo, Victor 555

Humeyni, Ayetullah 426

Hz. Ali 393, 394

Hz. Muhammed 106, 137

Ilıcak, Kemal 514

Işık, Murat 110

İbrahim, Veli 90, 91

İman, Ahmet 417

İman, Avni 220, 277, 401, 402

İman, Mehmet 238

İman, Muharrem 222, 275, 639

İman, Sabiha 116, 190, 236, 273, 275

İnam, Orhan 359

İnan, Hüseyin 377

İnönü, Erdal 554

İnönü, İsmet 114, 167, 168, 193, 194, 211, 332, 333, 347, 364, 377, 378

İnönü, Mevhibe 114

İpekçi, Abdi 426

İsmail Hakkı (Sabri Ülker’in ağabeyi) 68, 91, 317, 557

İzzet Melih 159

Jankoviç, Jean Paul 679

Jobs, Steve 691

Johnson, Lyndon B. 310, 345

Kâmil Paşa 565

Kamu, Kemalettin 154

Kanatlı, Firuz 349, 350, 683, 685, 688

Kantarcı, Hayrullah 630

Kantarcı, Tekin 630, 631

Kantarcızade Hacı Ömer 172

Karaağaçlı, Hacı Mustafaoğlu Süleyman 172

Karabulut, Orhan 179, 180, 181

Karaca, Kadri 263

Karaca, Yunis 568

Karadayı, İsmail Hakkı 557

Karadeniz, Yılmaz 224

Karataş, Ayfer 299

Karpat, Kemal 692

Kasım, Ahmet 167

Katerina (Çariçe) 45

Kaufman, Aleander 302

Keçeci, Karpiç (Juri Georges Karpovitch) 172

Kent, Muhtar 697

Kerenski, Aleksandr 107

Kırımlı, Ahmet İhsan 324

Kırımoğlu (CemiloğluԜ) Mustafa 46-48

Kısakürek, Necip Fazıl 154, 155, 677

Kibritçioğlu, Ahmet 597

Kocabıyık, Asım 533

Koç, Vehbi 172, 254, 305, 321, 603, 605, 687

Koçu, Reşat Ekrem 179

Kohen, Hayim 219, 220, 222, 224, 225, 255

Konfüçyüs 169

Koraltan, Refik 211

Koru, Naci 566

Korutürk, Fahri 376, 378, 425, 426, 519

Koryürek, Enis Behiç 154

Köprülü, Fuat 211

Kösdağ, Mehmet 130, 319

Kubayev, Memet 86, 91

Kumak, Mehmet Gafur 172

Kurt Mehmet (Sabri Ülker’in amcası) 55

Kuşçulu, Mahmut Mahir 330, 476, 477

Kuşçulu, Nuh 320, 321, 324, 327, 330, 331, 475, 476, 478

Küçükali, Tekin 406, 407, 569

La Bruy°re, Jean de 555

Lamartine, Alphonse de 109

Le Bon, Gustave 109

Lenin (Ulyanov), Vladimir İlyiç 79, 90, 96, 107, 122

Mahire (Sabri Ülker’in ablası) 61, 139, 317

Mardin, Yusuf 154

Mareşal Fevzi Çakmak 210

Marko Usta 170

Mar, Karl 90, 123

Mavituna, Abdurrahman 151, 167

Mehmet Turhan Bey 171

Melen, Ferit 378

Menderes, Adnan 211, 257, 265-268, 296, 332, 377, 522, 554

Menderes, Yüksel 377

Mercan, Kerami 607, 608

Mercan, Nedim 607

Mercan, Sami 607

Meriç, Cemil 240

Mesci, Haluk 521, 522, 525, 526

Morçay, Şükrü 496

Nahum, Hayim 203, 303

Nebioğlu, Kemal 380-382, 396, 417, 424

Neriman Teyze (apartman komşuları) 244

Nurettin Hoca 667

Oluç, Mehmet 585, 596, 598

Onnik Usta 208, 258

Orhon, Orhan Seyfi 154, 158

Ortaylı, İlber 45, 213

Osman Nuri Bey 171

Osmanoğlu, Abid 565

Öksüz, Fahri 588, 589, 679

Öner, Mualla 59, 72, 131, 199

Öner, Nihat 82, 102, 130, 132, 207

Ömer, Öner 679

Önsel, Vedat 425

Öz, Sebahattin 153

Özal, Turgut 165, 175, 327, 343, 346, 409-411, 520, 554, 689, 692

Özbek, Necip 615

Özcan, Gazanfer 447, 448

Özcan, Gönül Ülkü 447, 448

Özcan, Salih 304-307, 565, 566

Özdemir, Sadi 516, 517, 692

Özdemir, Nâzım 363

Özden, Yekta Güngör 561

Özdil, Yılmaz 683, 695, 697

Özdöner, Fazıl 615

Özel, Mustafa 144, 145, 176, 475, 522, 535

Özgü, Cemal 181

Özgü, Cemile 181

Özgün, Talât 215, 216, 218

Özhun, Kayhan 475

Özilhan, Tuncay 471-473, 475, 477, 577

Özokur, Ahmet 104, 617, 643, 660, 661, 669

Özokur (Ülker) Ahsen 36, 38, 76, 95, 97, 100-104, 118, 133, 145, 162, 166, 200, 222, 235, 237, 240-243, 246, 249- 251, 270, 275, 280, 281, 283- 285-292, 316, 354, 372, 387, 388, 462, 468, 484, 542, 645, 649, 678, 679, 681, 712

Özokur, Alanur 660

Özokur, Ayşe Senem 660

Özokur, Beyhan 660

Özokur, Kerem 660

Özokur, Nur Vera 669

Özokur, Orhan 104, 354-356, 363, 380, 381, 441, 475, 489, 491, 492, 536, 540, 575, 578, 661

Özokur, Ömer 643, 652, 653, 660

Özokur, (Davutoğlu) Sefure 104, 661, 669

Özokur, Yusuf İhsan 669

Page, Larry 691

Pandeli Usta 201

Pasternak, Boris 52, 77

Peker, Alptekin 680

Polatkan, Hasan 332, 554

Puşkin, Aleksandr Sergeyeviç 51

Rado, Şevket 269, 270, 281, 555

Rakiros, Parasko 183, 203, 205

Rasputin, Grigori 107

Recaizâde Ekrem 153

Richepin, Jean 154

Roosevelt, Franklin 43, 44

Sabancı, Hacı Ömer 685, 688

Sabancı, Sakıp 562, 685, 688

Sadık Rifat Paşa 692

Saharov, Andrey 47

Said Şamil 565

Sancar, Semih 426

Saracoğlu, Şükrü 177, 193, 194, 205

Sazak, Gün 519

Selışık, Selahattin 214, 215

Sepet, Rıza 594, 625, 626, 679

Seyit Ömer, (Sabri Ülker’in amcası) 55, 101

Sezer, Adem 167, 504

Sezgin, İsmet 26, 557, 558

Sıdıka Hanım (Sabri Ülker’in ablası)

Simavi, Sedat 233

Socrates 69, 316

Songar, Ayhan 564

Sökmen, Tayfur 519

Sözen, Reşat 618, 619

Sözer, Vural 521

Sultan Aziz, Padişah 692

Sultan Reşad, Padişah 87

Sunay, Cevdet 345, 364, 365, 377

Sükan, Faruk 426

Stalin, Jozef 43-45, 47, 50-52, 80, 90, 114, 122, 123, 185, 240, 288

Şahabettin, Cenap 156

Şakire Hanım, (Sabri Ülker’in annesi) 55, 61, 65, 67, 68, 76, 78, 81, 82, 91, 93, 102, 114, 125, 126, 136, 138, 171, 205, 237, 239, 240, 241, 291, 316, 317, 711, 713

Şapolyo, Enver Behnan 172

Şendal, Yusuf 172

Şentürk, Aziz 167

Şentürk, Kemal 585, 603, 605, 628

Şentürk, Namık Kemal 376

Şerif Hüseyin Paşa 106

Şeyh Şamil 565

Şişmanoğlu, Abdullah 278

Tağmaç, Memduh 346, 364

Tamer, Zekirriya 162

Taviloğlu, Mustafa 244

Tecer, Ahmet Kutsi 154

Tolga, İzmir 521, 522, 526-528

Topbaş, Mustafa 120

Topbaş, Sabahattin 321, 327, 328

Tosunzade, Abdurrahman 172

Troçki, Leon 66, 122-124

Tunagür, Yaşar 304

Tuncer, Kenan 170, 178

Turanoğlu, M. Uluğ 154

Turhan, Mediha 172

Tuğ, Salih 533, 534, 568

Tural, Cemal 346

Türkeş, Alparslan 210, 406, 407, 424, 519, 520, 551, 554, 592, 594

Türel, Yusuf 321

Uğur, Hasan 327, 328

Uğurses, Zihni 594, 596, 636, 637, 679

Ulaş, Fahrettin 321

Unakıtan, Kemal 110

Uras, Güngör 683, 689, 690, 692

Uşaklı, Ömer Bedrettin 154

Ülken, Aydın 526

Ülker, Ahmet Asım 58, 64, 68, 76, 79-82, 85, 91, 92, 99, 101, 115, 116, 118, 126-128, 131- 133, 135, 139, 141-143, 169- 179, 181-185, 197-199, 201- 205, 207, 208, 214, 221, 230, 231, 239-241, 247-249, 252- 255, 256, 258, 259, 261, 272, 303, 307, 316, 319, 320, 326, 335, 351, 352, 354, 357, 387, 397, 405, 414, 415, 417, 437, 444, 483-485, 487-489, 491, 500, 505, 522, 587, 590, 591, 593, 594, 601, 607-609, 631, 640, 662, 681, 685, 686, 699, 701, 710-713

Ülker, Ali (Ahsen Özokur’un oğlu) 83, 103, 274, 277, 293, 396, 397, 484, 533, 534, 536, 538, 539, 568, 576, 643, 646, 647, 652

Ülker, Ali (Sabri Ülker’in oğlu) 35, 36, 235, 237-239, 241, 242, 246, 269, 270-279, 292

Ülker (Ataseven), Betül 240, 290, 465-467, 669

Ülker, Fatih 643, 669, 674

Ülker, Fatma 117, 190, 652

Ülker, Güzide (İman) 76, 130, 220, 222, 235-237, 248-251, 258, 259, 269, 270, 280, 292, 316, 319, 387, 388, 401, 465- 467, 469, 551, 591, 617, 645, 670, 675, 677, 678, 682, 712, 713

Ülker, İbrahim 652

Ülker, Meryem 652

Ülker, Murat 36, 38, 59, 60, 62, 69, 109, 111, 113, 115, 118, 165, 213, 219, 240, 245-248, 253, 255, 271, 276, 280, 292, 300, 344, 373, 375, 387, 395, 398, 418-420, 424, 437, 440, 442-444, 456, 462, 466, 469, 489, 491, 492, 503, 532, 535, 536, 539-544, 547, 556, 557, 559, 570, 575, 605, 645, 669, 673, 692, 699, 701, 704, 707, 710, 713

Ülker, Mustafa 643, 669, 670, 673

Ülker, Rahmi 217

Ülker, Yahya 618, 643, 669, 670, 677

Ülker, Zehra 174, 230

Ülker, Zeynep 652

Ülkücü, Aydın 437

Ürgüplü, Suat Hayri 333, 377

Vahideddin, Padişah 107

Wiederkehr, George 475, 479

Yalçın, Süleyman 564

Yalçıntaş, Nevzat 120, 129, 130, 142, 555, 562, 563

Yaramanoğlu, Hüdai 447, 661

Yavuzer, Haluk 270, 433-435, 441, 443

Yazıcı, Kâmil 327-329, 472

Yazıcı, Osman 475

Yelmen, Hasan 326

Yener, Faruk 265

Yıldız, Ziya 164, 166, 341, 342, 639

Yılmaz, Mesut 554

Yozgat, Hasan 343, 595, 679

Yöntem, Ali Canip 154

Yusuf Ziya 153, 171

Yusuf Ziya Bey (şekerci) 171

Yurdagül, Metin 38, 499, 500, 501, 509, 510, 512, 514, 567

Yurdakul, Mehmet Emin 210

Yurdoğlu, Lebit Fehmi 154

Yüceses, Fethi 192

Yüceses, Hamiyet 178, 192

Yücesoy, Ekrem Şevket 560, 561

Yüksel, İsmet 51

Zaim, Sabahattin 321

Zorlu, Fatin Rüştü 332, 554

Zweig, Stefan 197

SİTEYİ PAYLAŞ